“โกเฮโมจิ” (五平餅) มีประวัติอันยาวนาน สันนิษฐานว่าคนญี่ปุ่นเริ่มรับประทานโกโฮโมจิกันในช่วงกลางของยุคเอโดะ หรือประมาณ 270 ปีก่อนค่ะ เป็นยุคสมัยที่ข้าวมีค่ามาก จึงใช้เป็นเครื่องบูชาเทพเจ้า ในแต่ละปี หลังช่วงเก็บเกี่ยวในฤดูใบไม้ร่วง ชาวบ้านแถบเทือกเขาจะนำข้าวมาทำโกเฮโมจิเพื่อบูชาเทพเจ้าภูเขา ในทางกลับกัน ยังมีสันนิษฐานที่ว่า “โกเฮโมจิ” เป็นอาหารพกพาสำหรับคนที่ขึ้นไปทำงานบนภูเขา รับประทานคู่กับสาเก ทำให้อิ่มท้องและช่วยให้ร่างกายอุ่นด้วยอีกค่ะ

มาดูที่มาของชื่อ "โกเฮโมจิ" กันนะคะ อ้างอิงจากข้อสันนิษฐานข้างต้นได้ 2 ทฤษฎีคือ ข้อแรกโกเฮโมจิมีรูปร่างคล้าย "โกเฮ" 「御幣（ごへい)」กระดาษที่ประกบกับไม้หรืออุปกรณ์ที่ใช้ประกอบพิธีกรรมบูชาเทพเจ้า และอีกข้อคือ ผู้ที่คิดค้นวิธีทำโกเฮโมจิครั้งแรกชื่อว่า "โกเฮ"「五平さん」โดยสมัยนั้น คนที่ขึ้นเขาไปทำงาน จะนำข้าวปั้น “โอนิกิริ” ไปเป็นอาหารพกพา ซึ่งโกเฮซังได้นำข้าวปั้นมาบดให้คล้ายโมจิ ห่อกับไม้ที่ถืออยู่ในมือ ทาโชยุหรือมิโสะแล้วย่างค่ะ

โดยทั้งหมดนี้ถือเป็นต้นกำเนิดของ ”โกเฮโมจิ” ในปัจจุบันค่ะ เรียกได้ว่า ”โกเฮโมจิ” นั้นอาหารพื้นเมืองภูมิภาคชูบุ (Chubu) ที่หากใครได้ไปเที่ยวญี่ปุ่นแล้วควรลองชิมให้ได้สักครั้งนะคะ

“โกเฮโมจิ” เป็นอาหารพื้นบ้านในภูมิภาคชูบุ ที่อยู่ตอนกลางของเกาะฮอนชู เกาะที่ใหญ่ที่สุดในประเทศญี่ปุ่น จังหวัดที่มีโกเฮโมจิมากสุด 3 จังหวัด คือ จังหวัดกิฟุ (Gifu・岐阜県) จังหวัดไอจิ (Aichi・愛知県) และจังหวัดนากาโน่ (Nagano・長野県)

เริ่มที่โกเฮโมจิของจังหวัดนากาโน่ ตัวซอสส่วนใหญ่จะใส่มิโสะขาว บางพื้นที่ก็ใส่ถั่ววอลนัท และงาด้วยค่ะ รสหวานเค็ม มีในพื้นที่ทางใต้ของจังหวัดนากาโน่ อย่างหมู่บ้านคิโสะ (木曽村) เมืองอินะ (伊那市) และเมืองอิดะ (飯田市) หากคุณอยากจะชิมโกเฮโมจิของจังหวัดนากาโน่ ก็ต้องมาทางใต้เท่านั้นนะคะ

ต่อกันที่จังหวัดไอจิ โกเฮโมจิที่นี่สามารถหารับประทานได้แถบพื้นที่มิคาวะ (三河) เช่น เมืองโทโยตะ (豊田市) ที่นึ่มีร้านโกเฮโมจิขึ้นชื่อมากมายในหลายย่านของเมืองค่ะ โดยซอสส่วนใหญ่ทำจากมิโสะแดง ทั้งยังมีขิง งา ถั่วลิสง และถั่ววอลนัทผสมต่างกันเป็นสูตรเฉพาะในแต่ละร้าน ขนาดรูปทรงก็จะไม่เหมือนกันนะคะ อย่างในย่านชิโมะยะมะ (下山) ของเมืองโทโยตะจะมีโกโฮโมจิขนาดใหญ่สุด รูปทรงโอวะระจิ (รูปทรงแบนยาวคล้ายรองเท้าแตะสานในสมัยก่อนของญี่ปุ่น) ดังภาพด้านบนค่ะ

และที่สุดท้ายของจังหวัดกิฟุ ซึ่งโกเฮโมจิของจังหวัดกิฟุนั้นมีทั้งซอสโชยุ ซอสมิโสะ และแบบผสม โดยเน้นส่วนผสมของถั่ววอลนัท ถั่วลิสง และงาขาวค่ะ หาซื้อง่ายตามโซนขายอาหารชั้นใต้ดินห้างญี่ปุ่น ซึ่งเรียกกันเป็นภาษาญี่ปุ่นว่า “เดปาจิกะ” (Depachika・デパ地下)

ทั้งยังมีร้านดังอยู่มากมายตามสถานที่ท่องเที่ยวขึ้นชื่อด้วยนะคะ อย่างเมืองทากายาม่า (高山市) หมู่บ้านชิราคาวะ (白川村) และย่านเมืองเก่าอิวะมุระ (いわむら城下町) ที่มีร้านจากละครดังช่วงเช้าทางช่อง NHK ของญี่ปุ่นเมื่อหลายปีก่อนค่ะ

ว่ากันว่ารูปร่าง ซอส และไม้เสียบของ "โกเฮโมจิ" นี้แตกต่างกันไปในแต่ละภูมิภาค เสน่ห์ของโกเฮโมจิอยู่ที่ส่วนผสมที่เก็บเกี่ยวได้ในพื้นที่นั้นๆ ตั้งแต่ข้าว หรือแม้กระทั่งไม้เสียบที่ใช้ไม้ธรรมชาติท้องถิ่น ขณะปิ้งจะมีกลิ่นหอม หากได้ไปเที่ยว อยากให้ลองชิมหลายๆ ร้านนะคะ ตัวซอสของแต่ละร้านจะเป็นสูตรที่สืบทอดกันมาแล้วแต่ตระกูล ทำให้รู้สึกเพลิดเพลินทุกครั้งที่ได้ลิ้มรสค่ะ

เมื่อทำความรู้จักโกเฮโมจิกันแล้ว ก็ได้เวลาลงมือทำค่ะ สูตรซอสเราจะใส่ส่วนผสมแทบทุกอย่างที่เด่นๆ จากทุกจังหวัด ส่วนข้าวนั้นคัดสรรพันธุ์ที่เหมาะสม และปั้นเป็นทรงวะระจิ ซึ่งเป็นรูปทรงพื้นฐานที่รู้จักแพร่หลายมากสุดค่ะ

ก่อนอื่นเรามาเตรียมวัตถุดิบและอุปกรณ์ในการทำกันนะคะ

1. ตะเกียบไม้ไผ่แบบฉีก หรือ ไม้ไอศกรีม
2. ครก
3. สาก
4. ไม้พายทนความร้อน
5. ช้อนตวง
6. พิมพ์ข้าวปั้น
7. ฟอยล์ห่ออาหาร
8. กระทะเทฟล่อน หรือ แผ่นฟอยล์สำหรับใช้กับกระทะ
9. กระทะ
10. แรปห่ออาหาร

หากเตรียมวัตถุดิบตามนี้จะได้โกเฮโมจิประมาณ 6-8 ไม้ค่ะ มีดังต่อไปนี้

1. ข้าวญี่ปุ่น 1 ถ้วย
2. ถั่ววอลนัทคั่ว 10 กรัม
3. งาขาวคั่วบด 1 ช้อนโต๊ะ
4. น้ำตาลทรายไม่ฟอกสี 2 ช้อนโต๊ะ (หากชอบหวานเพิ่มอีก 1/2 โต๊ะ ได้นะคะ)
5. โชยุ 1 + 1/2 ช้อนโต๊ะ
6. มิโสะแบบผสม 1 ช้อนโต๊ะ
7. มิริน 2 ช้อนโต๊ะ
8. สาเกปรุงอาหาร 1 ช้อนโต๊ะ

เราจะแบ่งวิธีทำเป็น 3 ขั้นตอนนะคะ
1. ทำโมจิ
2. ปรุงซอส
3. ทาซอสแล้วย่าง

มาดูวิธีทำกันเลยค่ะ

ข้าวญี่ปุ่น เลือกพันธุ์ที่หุงสุกแล้วเหนียวนุ่มมาก อย่าง “ยูเมะปิริกะ” “โคชิฮิคาริ” ไม่ก็”ฮิโตะเมะโบเระ” ค่ะ ซึ่งเป็นข้าวที่คนญี่ปุ่นทั่วไปรับประทาน ราคาระดับกลางๆ ไม่ถึงกับแพงค่ะ อย่างในรูป ถุงละ 5 กิโลกรัม ราคา 1,600 ~ 1,900 เยน (400 ~ 480 บาท)

หม้อนี้เราใช้ข้าวโคชิฮิคาริค่ะ เป็นข้าวสารขัด สามารถหุงได้เลยโดยไม่ต้องล้าง หากเพื่อนๆ มีข้าวหอมมะลิใหม่ติดบ้าน ก็สามารถใช้แทนกันได้ค่ะ เพราะข้าวใหม่จะมียางข้าวเยอะ เหนียวนุ่มปั้นง่าย

กดเพื่อดู วิธีหุงข้าวญี่ปุ่น

เมื่อสัญญาณเตือนข้าวหุงสุกแล้วดังขึ้น ให้รีบเปิดฝาหม้อข้าวและใช้ทัพพีคลุกบด ข้าวที่หุงสุกใหม่ๆ จะนิ่มมากค่ะ ใช้แค่ทัพพีก็บดได้ง่าย โดยตักข้าวตลบกลับไปกลับมาพร้อมกับกดให้เมล็ดแหลกจนได้ข้าวที่เหนียวสามารถปั้นได้ค่ะ

ลักษณะของตัวโมจิจะเหนียว ยังคงเห็นเป็นเมล็ดข้าวที่แหลกติดกันแน่น ตามรูปค่ะ

ฉีกแรปห่ออาหารวางบนเขียง ถาด หรือจานรอง ตักข้าววางบนแรป วางไม้เสียบลงตรงกลาง กดไม้ลงให้เกือบมิดข้าว ให้ปลายเกินขึ้นมาเล็กน้อย เพื่อให้ปั้นข้าวเป็นทรงได้โดยไม่หลุดจากไม้ค่ะ และก็พับห่อหลวมๆ ใช้มือกดปั้นให้เป็นวงรี มีความหนาประมาณ 1 เซนติเมตร

ตอนปั้นโมจินี้ ให้เด็กช่วยปั้นได้นะคะ ข้าวห่อด้วยแรปไม่เปื้อนมือ แต่เด็กเล็กอาจจะปั้นยาก ให้ปั้นด้วยมือเปล่าค่ะ ใช้มือชุบน้ำเล็กน้อยกันข้าวติดมือ ปั้นเป็นรูปที่ชอบ เด็กๆจะสนุกกันมากเลยค่ะ หรือจะอัดใส่พิมพ์ข้าวปั้นก็ได้นะคะ

ข้าว 1 ถ้วย สามารถปั้นเสียบไม้ได้ 4 ไม้ หรือ ปั้นชิ้นเล็กได้ 8 อัน ซึ่งครั้งนี้เราแบ่งทำได้อย่างละครึ่งๆค่ะ

โมจิที่ปั้นเสร็จ ยังทาซอสไม่ได้นะคะ ต้องนำไปปิ้งก่อนเพื่อให้ตัวโมจิคงรูปทรงนั้นๆ ค่ะ โดนนำไปจี่ในกระทะ ไฟอ่อนค่อนไปทางปานกลาง ด้านละ 3-4 นาที ให้มีสีเหลืองเล็กน้อยค่ะ

ถ้าปิ้งด้วยเตาอบ หรือเตาปิ้งขนมปัง ควรพันไม้เสียบด้วยฟอยล์ห่ออาหารเพื่อกันไม่ให้ไม้ไหม้ค่ะ

พอปิ้งตัวโมจิเปล่าๆเสร็จ พักไว้ให้เย็นก่อนนะคะ ตอนทาซอสแล้วปิ้ง ข้าวจะไม่แตกค่ะ ระหว่างนี้ เรามาปรุงตัวซอสกันนะคะ อ่านวิธีทำต่อได้ในหน้าถัดไปค่ะ